woensdag 17 januari 2024

Ik verafschuw wat u zegt ...

 "... maar ik zal uw recht om het te zeggen met mijn leven verdedigen".

Deze uitspraak is lang toegeschreven aan Voltaire, maar blijkt een uitspraak van zijn Engelse biografe, Evelyn Beatrice Hall. Ik moest aan deze uitspraak denken bij de laatste verkiezingsuitslagen. 

De spreidingswet zet verhoudingen onder spanning

De tegenstellingen zijn hoog opgelopen, het wederzijds onbegrip spat van het scherm als vertegenwoordigers van de verschillende partijen de uitslag becommentariëren. Of het nu gaat om de reactie van Wilders op het besluit van de Eerste Kamer over de spreidingswet of de kritische opstelling van de Volkskrant naar de informateur Plasterk  Wederzijds begrip is ver te zoeken, de stellingen zijn betrokken en worden niet snel verlaten.

En daar ligt misschien wel een van de belangrijkste vragen. Hoe kom je tot meer begrip voor elkaar. Dat betekent niet gelijk dat je daarmee je eigen visie of mening hoeft op te geven, maar het helpt om de ander beter te begrijpen. Hoe moet je de boodschap van deze stemmers interpreteren? Wat is het signaal dat de kiezers op de PVV hebben gegeven? De discussie in de formatie gaat al snel over de grondwet en over asielzoekers. Onderwerpen waar de PVV stellige standpunten over heeft ingenomen. Wat betreft de grondwet blijkt dat toch wat genuanceerder te liggen, maar de toon blijft gelijk.

Kunnen we anders kijken?

Het lijkt alsof de verkiezingsuitslag ons met elkaar voor een nieuwe opgave stelt. Waar de een vindt dat er nu eindelijk stem is gegeven aan de grote onvrede over de overheid en de toestroom van vluchtelingen, asielzoekers en andere buitenlanders. Daar vindt de ander dat het een schande voor het land is dat iemand mogelijk premier wordt, terwijl hij er zijn beroep van heeft gemaakt om mensen te schofferen, te verdelen en groepen te discrimineren. Het grote risico lijkt om het te hebben over standpunten van partijen en daar iets van te vinden. En van daaruit te zoeken naar compromissen. Dat gaat er impliciet van uit dat kiezers hebben gestemd vanwege de standpunten van de partijen. Formeren en onderhandelen dreigt dan een spel te worden waarin vanuit standpunten wordt gezocht naar compromissen. Tegelijk wordt steeds duidelijker dat het voor een belangrijk deel over protest stemmen of stemmen uit onvrede gaat.

Het onderliggende verhaal

Met het onderhandelen vanuit standpunten, missen we de kern van de verkiezingsuitslag. Wat is eigenlijk de onderliggende boodschap van de kiezers? Is dat onderliggende verhaal niet het aangrijpingspunt voor een gesprek om te kijken of er gezamenlijkheid kan worden? Meer nog dan voorzichtig met elkaar naar rechts op te schuiven, zou de sleutel tot een vergelijk wel eens kunnen liggen in meer begrip voor elkaar. Mensen willen begrepen en geaccepteerd worden. Arjen van Veelen deed in zijn column Wakker worden in een guur land (december 2023, https://www.nrc.nl/nieuws/2023/12/08/wakker-worden-in-een-guur-land-a4183776) een poging emoties en onderliggende verhalen te benoemen die waarschijnlijk een rol hebben gespeeld.


Ontschuldigen

Partijen zijn elkaar kwijt geraakt, vanuit een verschillend perspectief op gebeurtenissen. Dit kan partijen ontschuldigen en perspectief bieden om weer een gezamenlijke toekomst te vinden. Partijen kijken vanuit verschillende werkelijkheden en de daarmee verbonden zorgen, emoties en belangen naar gebeurtenissen. Wanneer we in staat zijn de onderliggende verhalen, zorgen, wensen en belangen een plek te geven, kunnen we pas gaan zoeken naar uitwegen of oplossingen die een meer duurzame toekomst brengen. Dan kunnen we uitwegen vinden die recht doen aan de verschillende belangen van betrokkenen.

Daarbij speelt uiteraard de vraag hoe je je kan verbinden met meningen en opvattingen die ingaan tegen je basis opvattingen, tegen je morele waarden. Moet je je daarmee verbinden? En als dat niet hoeft of kan, wat dan wel?

Voorbij je eigen belang

In mediation zeggen we vaak dat het kan, als je bereid bent voorbij je eigen belang te kijken en te zoeken naar uitwegen die recht doen aan de verschillende belangen. Niet op zoek naar gezamenlijke belangen, want die zijn er regelmatig niet. Maar zoeken naar oplossingen waarin er voldoende ruimte is om ieders belang een plek te geven. Daar ligt misschien wel de echte opgave: De onderliggende zorgen, emoties en verhalen erkennen en respecteren en de wederzijdse bereidheid creëren om elkaars verhaal te horen en te respecteren. Van daaruit kan iets nieuws ontstaan, van daaruit kunnen partijen zich herverbinden met een toekomst. En van daaruit kan het vertrouwen weer groeien. Dan kan afzetten tegen wat er gebeurt, nee zeggen tegen gekozen wegen, veranderen in gezamenlijk creëren van nieuwe wegen. In de veronderstelling dat er dan ook een beter verankerd beleid kan komen waar de huidige opponenten zich in verbonden weten.

Uitdaging voor Plasterk

Ook als het lukt om een gezamenlijk verhaal te schrijven, moet er nog steeds een besluit genomen worden over het toelaten van asielzoekers. Alleen dat besluit is dan geen waterig compromis meer waar niemand warm voor loopt, maar een vertaling van de gekende belangen van partijen. En dat vraagt lef om geen compromissen te sluiten. Voorwaar een mooie uitdaging voor formateur Plasterk. Dat lijkt me nu democratie ten voeten uit: met elkaar zoeken naar oplossingen waarin tegengestelde stemmen gehoord worden en gezamenlijk verantwoordelijkheid wordt genomen voor moeilijke keuzes. 

1 opmerking:

  1. Vær forsiktig med tilbud som gjør krav på telefoon traceren zonder toestemming gratis. Slike tjenester kan kompromittere dataene dine eller invadere personvernet. Prioriter alltid anerkjente og lovlige løsninger.

    BeantwoordenVerwijderen

Dank voor je reactie.
Wil je meer weten over conflicten?
www.conflictenhanteren.nl