Mensen ontzien ...

... Is mensen niet zien.
Een uitspraak die ik tijdens mijn stage in de jaren negentig vaak hoorde. Henk van der Meer gebruikte deze zin vaak in trainingen. Bij een aantal conflicten waar ik de afgelopen tijd bij betrokken ben, komt die zin weer bij me boven. Mensen ontzien is mensen niet zien. So simpel en tegelijk zo ingewikkeld. Want om iemand echt te zien, moet je moeite doen. Iemand echt horen, vraagt dat je luistert en je je bewust bent van je eigen filter en je eigen interpretatie. Niet invullen wat iemand anders misschien wel of niet denkt. "Dat heb ik al zo vaak gevraagd, ik weet toch al wat hij daarvan vindt." En ook: "Daar ga ik hem maar niet mee lastig vallen, hij heeft het al zo druk".
Eerdere ervaringen en zorg voor elkaar zijn vaak redenen waarom je voor elkaar zaken gaat invullen. Vaak vanuit goede bedoelingen. Dat is heel menselijk. Dat je daarmee de ander ook buitenspel zet en kansloos maakt, besef je je vaak niet. En dat je daarmee misschien wel vooral je eigen overtuigingen of eerdere ervaringen bevestigd wilt zien, blijft vaak onbesproken. Het is tegelijk ook vaak de basis voor heel veel gedoe. Voor elkaar denken, voor iemand anders invullen, niet checken. Het klinkt zo logisch dat je dat niet moet doen. Maar op de korte termijn is het vaak wel zo makkelijk en lijkt het sneller en efficiënter. En daarmee ligt de verleiding ook steeds op de loer.

Het conflict rond de zorgpremie: de echte uitdaging voor Rutte en Samson gaat over principes en belangen en niet over de hoogte van de zorgpremie.

Los van je politieke opvattingen, leek het een mooie start. Het overbruggen van tegenstellingen tussen PvdA en VVD. Het expliciet benoemen van verschillende belangen en op basis daarvan kiezen voor een aantal principes. Zoals het principe : we gaan niet per onderwerp compromissen sluiten, maar onderwerpen verdelen. En het principe: we kijken naar het totaal en maken de afweging op het totaalpakket. En daarmee wordt nivellering van inkomen een onderdeel van een totaalpakket om de overheidsfinanciën op orde te brengen. Verschillen op onderdelen worden openlijk benoemd. De prijs voor het regeerakkoord vanuit de beide partijen wordt op deze manier heel transparant en aanwijsbaar. 
En dan komt de eerste test: de achterban komt in opstand tegen een onderdeel van het geheel. In opstand, niet zozeer tegen het principe van nivellering als wisselgeld, maar tegen de gekozen invulling van de nivellering. De vraag is, of de partijen helder het onderscheid tussen gekozen posities of invullingen, onderliggende belangen en principes maken. Of dat ze zich laten verleiden tot het spel over de gekozen posities. En dan kan je twee kanten uit: je houdt vast aan je positie of je sluit een (waterig) compromis. Vanavond in Netwerk en Pauw&Witteman, lijkt het erop dat de VVD in ieder geval vasthoudt aan de gekozen positie. Misschien kan dat op de korte termijn werken. Op de lange termijn zou dat wel eens het fundament onder het regeerakkoord kunnen aantasten. 
Daar ligt mijns inziens de echte uitdaging: zijn Rutte en Samson in staat hun principes en belangen overeind te houden en daar commitment voor te verkrijgen (nivelleren als een van de voorwaarden voor herstel overheidsfinanciën) en zijn ze tegelijk in staat en bereid hun ingenomen posities tegen het licht houden. En van daaruit te zoeken naar een oplossing die zowel recht doet aan de belangen en de gekozen principes, als ruimte biedt voor het bijstellen van de invulling van de nivellering.